10 december 2019 247 Green 0

Sneller uit het ziekenhuis door groene omgeving

Van wandelen in de natuur knapt een mens op, om tot die conclusie te komen hoef je geen wetenschapper te zijn. Maar het is wel zo prettig dat de wetenschap (keer op keer) bevestigt dat het positieve effect van groen niet alleen maar ’tussen de oren’ zit. Onderzoek toont aan dat patiënten die vanuit hun ziekenhuisbedden naar groen kijken, minder behoefte hebben aan pijnstillers en zelfs sneller herstellen na een ingrijpende operatie.

Somber beton

Tien jaar geleden bezocht Rachel Stancliffe, een expert op het gebied van de volksgezondheid uit Oxford, haar vader in een ziekenhuis nadat hij een beroerte had gehad. Ze nam hem in een rolstoel mee naar buiten om hem een beetje op te vrolijken. Maar nergens was er een mogelijkheid om te ontsnappen aan het sombere beton van het ziekenhuiscomplex. ‘Er waren geen bomen, geen groen – slechts een enkele vijver die ook nog eens verboden was voor het publiek,’ herinnert ze zich. Die ervaring stimuleerde haar om om het ‘NHS Forest‘ te lanceren, een project dat ziekenhuizen in staat stelt bomen in hun directe omgeving te planten.

Bomen bevorderen het herstel

Uit diverse studies blijkt dat kijken naar groen het herstelproces na ziekte of medische ingreep kan versnellen. Een langjarige Amerikaanse studie uit de jaren tachtig wees bijvoorbeeld uit dat mensen die tijdens het herstel van een galblaasoperatie uitzicht hadden op bomen sneller herstelden en minder pijnstillers nodig hadden dan mensen die niet op natuur uitkeken. En zo zijn er nog veel meer onderzoeken geweest die de positieve effecten van groen bevestigen. Rachel Stancliffe: ‘Wetenschappelijk onderzoek toont ook aan dat wanneer de omgeving van mensen bomen bevat, hun immuunsysteem wordt verbeterd en hun ontstekingsniveaus, bloeddruk en het stresshormoon cortisol worden verlaagd. ‘

Kijken naar foto’s van bomen

Alleen al het bekijken van foto’s van bomen kan positieve gezondheidseffecten hebben, bleek uit een Zweeds onderzoek. Hierbij werden patiënten die herstelden van een hartoperatie blootgesteld aan foto’s van een riviertje met bomen of aan afbeeldingen van abstracte schilderijen. Uitkomst: de groep die naar plaatjes met groen keek had minder angst en minder behoefte aan pijnmedicatie dan de groep die naar de abstracte schilderijen keken.

Baden in het groen

In Japan is de kennis over de helende effecten van groen al langer bekend. Daar hebben ze er zelfs een apart woord voor bedacht: ‘shinrin yoku’ oftewel, ‘baden in het bos’. Sommige Japanse ziekenhuizen hebben met deze gedachte ‘bossen’ op het ziekenhuisdak aangelegd, waar patiënten kunnen ontspannen. Een onderzoek uit 2011 in het Japanse Journal of Hygiene wees uit dat slechts vijf minuten doorbrengen in zo’n bos ervoor zorgt dat de patiënten zich kalmer, positiever en gemotiveerder voelen om aan hun herstel te werken. Ook in Nederland zijn ziekenhuizen hier mee bezig, zo heeft het Dijkzigt Ziekenhuis in Rotterdam ook al een groen bosdak en worden in o.a. Meppel (zie afbeelding boven dit artikel) en Doetinchem groene ziekenhuizen gebouwd.

Iedereen is ‘biofiel’

Al dit onderzoek ondersteunt de ‘biofilie’-hypothese. Dit is een theorie geïntroduceerd door psychoanalyticus Erich Fromm en in de jaren tachtig gepopulariseerd door de evolutionaire bioloog Edward O. Wilson van de Harvard University. Ze beweerden dat mensen van nature behoefte hebben aan ‘groene’ prikkels. ‘Het is vrij logisch te verklaren’, zegt Rachel Stancliffe. ‘We brachten millennia door met het ontwikkelen van onze zintuiglijke en lichamelijke functies te midden van beboste landschappen. Sinds we in steden zijn gaan wonen, zijn deze functies benadrukt. Als we ziek zijn hebben we misschien medicijnen nodig om ons lichaam te helpen, maar we kunnen daarbij ook de voordelen van de natuurlijke omgeving herontdekken. ‘

Bomen tegen klimaatverandering

Rachel’s inspanningen hebben bijgedragen aan het inzamelen van fondsen voor de NHS om 60.000 bomen te planten op 190 locaties, van grote ziekenhuizen tot kleine huisartsenpraktijken. Maar er zijn nog veel meer bomen nodig om echt een groot maatschappelijk effect te hebben. Een gunstige ontwikkeling voor de aanplant van nieuw bos is de noodzaak om de CO2 opname uit de atmosfeer te bevorderen vanwege klimaatverandering. Voor het Verenigd Koninkrijk alleen al is berekend dat er in 2050 1,5 miljard bomen moeten zijn geplant. Zwitserse wetenschappers hebben dit jaar in het vakblad Science gepleit voor een wereldwijde aanplant van maar liefst een biljoen bomen. Dit zou de goedkoopste manier zijn om twee derde van alle koolstofuitstoot die sinds het begin van de negentiende eeuw is uitgestoten, in totaal zo’n 300 gigaton, te compenseren.